Soorten spirometers

Soorten gebruikte spirometers

Voor gebruik in de huisartsenpraktijk is er een groot aanbod van spirometers. De spirometers kunnen voor het meten gebruik maken van verschillende meetinstrumenten. Te weten: een turbine, een pneumotachograaf, ultrasoon instrument en een thermisch instrument. Al deze instrumenten zijn in staat om longvolumes te meten. Het is aan de fabrikant om aan te tonen dat de volumes ook volgens de actuele ATS/ERS richtlijnen zijn getoetst en goed bevonden voor metingen met patiënten. De keuze voor een bepaalde spirometer berust doorgaans op een aantal overwegingen, bijvoorbeeld: de aanschafprijs, gebruiksvriendelijkheid, ICT- koppelingen, aanvullende kosten voor verbruiksproducten, updates en aanvullende abonnementen.

Advies CAHAG t.a.v. de minimale functionaliteit van een spirometer:

  • Voldoen aan de richtlijnen van de European Respiratory Society (ERS) en American Thoracic Society (ATS)
  • Het zichtbaar zijn van een flow-volume curve én volume-tijd curve tijdens het onderzoek, real time (dit is vaak niet het geval bij hand-spirometers)
  • De mogelijkheid om inspiratoire parameters te meten en weer te geven (vaak niet het geval bij hand-spirometers)
  • Referentiewaarden GLI 2012 moeten instelbaar zijn

In het ‘Productoverzicht spirometers’ zijn de in Nederland verkrijgbare diagnostische spirometers aangegeven die aan deze minimale eisen voldoen. Het overzicht is gebaseerd op informatie die door de leveranciers is geleverd. Mogelijk ontbreken er nog spirometers in dit overzicht.

De CAHAG draagt geen verantwoordelijkheid voor deze informatie. Lees naast de informatie die in het overzicht is weergegeven ook de algemene informatie over spirometers hieronder.

Nauwkeurigheid en normen

Voor spirometrie gelden twee soorten normen:

  1. Normen waar de meter zelf aan moet voldoen (d.w.z. accuraatheid en precisie). Mogelijkheid om te corrigeren voor omgevingstemperatuur, luchtvochtigheid en luchtdruk (om zodoende een accurate ATPS-BTPS correctie toe te kunnen passen op de gemeten flows/volumina). Let er ook op dat het apparaat accurate resultaten geeft bij gebruik van het verplichte bacteriefilter. Dat betekent onder andere dat in sommige gevallen nieuwe linearisatiecodes nodig zijn. Niet alle fabrikanten leveren dit.

  2. Normen waaraan metingen bij patiënten moeten voldoen (d.w.z. accepteerbaarheid en reproduceerbaarheid). Aanwezigheid van kwaliteitsfeedback van de accepteerbaarheid en herhaalbaarheid van de testen. Een gedetailleerde beschrijving van deze normen voor spirometers en de uitvoeringen van de metingen zijn vastgelegd in een recente internationale richtlijn (2019 Update; Graham et al)

Kwaliteit van de resultaten

Let op! Er is een verschil tussen de door de fabrikanten vermelde Validated according ATS en Validated by ATS. In het eerste geval bevestigt de fabrikant dat hij de validatie zelf heeft gedaan conform ATS norm en in het tweede geval bevestigt de fabrikant dat de validatie is gebeurd door een onafhankelijk instelling van Prof. Crapo in Salt Lake City-Utah, die voor de ATS de validatie doet.

Disposables en accessoires

Accessoires vormen zelden een doorslaggevend argument voor aanschaf van een bepaald merk of type spirometer. Aandachtspunten hierbij zijn de kosten en gebruiksgemak van mondstukken/filters en neusklem. Bij voorkeur heeft het mondstuk “flappen” die in de mond worden genomen zodat een luchtdichte seal wordt verkregen. Een bacteriefilter is bij spirometrie verplicht. Het kan zinvol zijn om de kosten van bacteriefilters die geschikt zijn voor de spirometers mee te nemen in de besluitvorming. Denk ook aan de noodzaak om bij de spirometer ook softwarelicentie(s), een linearisatie code of een ijkspuit aan te moeten schaffen.

Gebruiksgemak van de spirometer en de software

Het bedieningsgemak is een belangrijk maar moeilijk te definiëren criterium voor de keuze voor een bepaalde spirometer. Bedieningsgemak heeft onder andere te maken met lay-out en ergonomie van bedieningsknoppen, grootte van de display en de kwaliteit en compleetheid van de (liefst Nederlandstalige) gebruiksaanwijzing. Mogelijkheid van interface met softwarepakketten, zodat koppeling van testresultaten (inclusief curves) met HIS en KIS mogelijk is; verzeker u ervan dat dit gegarandeerd wordt. Mogelijkheid om de eindrapportage aan te passen en af te drukken. Training, service en reparatie door de leverancier. Ondersteuning van de kant van de leverancier is eveneens een moeilijk te bepalen, maar relevant keuzecriterium. Het uitbesteden van het instellen van de spirometer en/of installatie van eventuele spirometriesoftware kan veel tijd besparen. Sommige leveranciers nemen met de praktijkmedewerkers de bediening van de spirometer door of bieden – meestal tegen betaling – trainingsprogramma’s aan. Ook bieden leveranciers onderhoudscontracten aan, waar de kwaliteitscontrole van de spirometer onderdeel van kan uitmaken.

Gebruikersgemak voor reiniging en desinfectie van de spirometer is tevens een punt van aandacht. Beoordeel of de spirometer volgens de NHG-richtlijn infectiepreventie onderhouden kan worden. Let hierbij op of de onderdelen waarmee de patiënt in contact komt volgens de richtlijn gereinigd en gedesinfecteerd kunnen worden.

Bronvermelding

  1. Standardization of Spirometry 2019 Update; Graham et al.; https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31613151/
  2. Astma en COPD in de huisartsenpraktijk; L Broekhuizen, M. Veltman, M. Zonneveld; ISBN: 9789085621737
  3. NHG-standaarden Astma en COPD
  4. Spirometers: F. de Jongh, Breathe March 2008
  5. Http://www.medicalexpo.com/medical-manufacturer/portable-spirometer-30494.html
  6. NHG-richtlijn infectiepreventie